POTENSI DESA WISATA HALAL DI KECAMATAN LAKBOK KABUPATEN CIAMIS
DOI:
https://doi.org/10.15575/jak.v5i2.14575Keywords:
Desa Wisata Halal, Industri Halal, Ekonomi SyariahAbstract
Abstrak
Dewasa ini desa wisata halal di Indonesia perlu dikembangkan, terlebih di masa pandemi covid-19 seperti sekarang ini, hal ini bertujuan mendongkrak prekonomian masyarakat di desa Tambakreja kecamatan Lakbok kabupaten Ciamis melalui sektor industri pariwisata. Tujuan penelitian ini bermaksud untuk menguak serta menggali tentang bagaimana potensi desa wisata halal di kecamatan Lakbok kabupaten Ciamis serta bagaimana faktor pendukung dan penghambat terbentuknya desa wisata halal di desa Tambakreja kecamatan Lakbok. Penelitian hukum islam normatif ini dilakukan di desa Tambakreja kecamatan Lakbok kabupaten Ciamis, dimana sumber primer dan sekunder digali melalui teknik wawancara dan studi dokumentasi. Hasil penelitian menunjukkan bahwa sektor pariwisata yang ada di desa Tambakreja kecamatan Lakbok dewasa ini sudah cukup mumpuni untuk menjadi desa wisata halal, hal ini terbukti dengan hadirnya kelompok wisata seperti tersedianya makanan halal dan lokasi wisata yang asri. Dari aspek makanan halal/halal food seperti cimplung, growol, tempe mendoan, gula merah menjadi ciri khas makanan halal di desa tersebut. Dari aspek lokasi yang asri di daerah Lakbok yakni adanya alam persawahan yang asri dan kesenian tradisi masyarakat setempat. Dengan demikian potensi desa wisata halal di desa Tambakreja kecamatan Lakbok diharapkan mampu mendongkrak perekonomian masyarakat melalui berbagai sektor industry halal.   Â
Â
Abstract
Currently, halal tourist villages in Indonesia need to be developed, especially during the Covid-19 pandemic like now, this aims to boost the pre-economy of the people in the village of Tambakreja, Lakbok District, Ciamis Regency through the tourism industry sector. The purpose of this study was to uncover and explore the potential for halal tourist villages in Lakbok District, Ciamis Regency, and how the supporting and inhibiting factors for the formation of halal tourist villages in Tambakreja village, Lakbok District. This normative Islamic law research was conducted in Tambakreja Village, Lakbok District, Ciamis Regency, where primary and secondary sources were obtained through interviews and documentation studies. The results showed that the tourism sector in Tambakreja Village, Lakbok District is quite capable of becoming a halal tourist village, as evidenced by the presence of tourism groups such as the availability of halal food and natural tourism locations. In terms of halal food, such as cimplung, growol, tempe mendoan, and gula merah, are the characteristics of halal food in the village. In terms of the natural location in Lakbok District, there is a natural paddy field and the traditional arts of the local community. Therefore, the potential for halal tourist villages in Tambakreja Village, Lakbok District is expected to boost the economy of the people through various sectors of the halal industry.
References
Abrori, Faizul. 2018. “Wisata Halal Dalam Meningkatkan Kesejahteraan Masyarakat Perspektif Maqâṣid al-syari’ah: Studi Kasus Di Pantai Syariah Pulau Santen Karangrejo Banyuwangi.†Masters, Universitas Islam Negeri Maulana Malik Ibrahim. http://etheses.uin-malang.ac.id/13619/.
Adinugraha, Hendri Hermawan. 2018. “Desa Wisata Halal: Konsep Dan Implementasinya Di Indonesia.†Human Falah: Jurnal Ekonomi Dan Bisnis Islam 0 (0).
http://jurnal.uinsu.ac.id/index.php/humanfalah/article/view/1336.
Adji P (Rep), Bayu, dan Dwi Murdaningsih (Red). 2019. “Potensi Wisata Halal Priangan Timur Dikembangkan.†Republika Online. 17 September 2019. https://republika.co.id/share/pxyy92368.
Ahyani, Hisam, Muntaha Mahfud, Waluyo Rohmat, Ulya Widadatul, dan Muharir. 2021. “The Potential Of Halal Food On The Economy Of The Community In The Era Of Industrial Revolution 4.0.†Indonesia Journal of Halal 3 (2): 112–28. https://doi.org/10.14710/halal.v3i2.10244.
Ahyani, Hisam, Muharir, dan Widadatul Ulya. 2021. “Potensi Wisata Halal Kota Banjar, Jawa Barat di Era Revolusi Industri 4.0.†Tornare: Journal of Sustainable and Research 3 (1): 4–12. https://doi.org/10.24198/tornare.v3i1.31511.
Ahyani, Hisam, dan Memet Slamet. 2021. “‪Pengantar Bisnis Islam‬. Bab 3 Perusahaan Dan Lingkungan Bisnis Islami, Bandung. Penerbit :Widina Bhakti Persada Bandung. ‬
Ahyani, Hisam, Memet Slamet, dan Tobroni. 2021. “Building the Values of Rahmatan Lil ’Alamin for Indonesian Economic Development at 4.0 Era from the Perspective of Philosophy and Islamic Economic Law.†AL-IHKAM: Jurnal Hukum & Pranata Sosial 16 (1): 121–51. https://doi.org/10.19105/al-lhkam.v16i1.4550.
Al-Hamarneh, Al-Hamarneh. 2011. Islamic Tourism’ - A Long Term Strategy of Tourist Industries in the Arab World After 9/11? Mainz: Center for Research on the Arab World CERAW Institute of Geography University of Mainz. http://www.staff.uni-mainz.de/alhamarn.
Aliyya, Yuza Yasya. 2016. “IBEC FEB UI | Industri Halal Di Dunia Serta Potensi Dan Perkembangannya Di Indonesia.†https://www.ibec-febui.com/industri-halal-di-dunia-serta-potensi-dan-perkembangannya-di-indonesia/.
Amin, Ma’ruf. 2011. Fatwa dalam Sistem Hukum Islam. Jakarta: Elsas.
winartwidugia, antaranews.com. 2021a. “Pariwisata halal potensial dikembangkan di tengah pandemi.†Antara News. 25 Maret 2021. https://www.antaranews.com/berita/2063610/pariwisata-halal-potensial-dikembangkan-di-tengah-pandemi.
———. 2021b. “Industri halal catatkan kinerja positif di tengah pandemi.†Antara News. 8 April 2021. https://www.antaranews.com/berita/2089038/industri-halal-catatkan-kinerja-positif-di-tengah-pandemi.
Astuti, Daharmi, Boy Syamsul Bakhri, Marina Zulfa, dan Sri Wahyuni. 2020. “Sosialisasi Standarisasi & Sertifikasi Produk Halal Di Kota Pekanbaru.†Berdaya: Jurnal Pendidikan Dan Pengabdian Kepada Masyarakat 2 (1): 23–32.
Athoillah, Mohamad Anton. 2015. “Zakat dan Kemiskinan: Analisis Data Panel pada Enam Provinsi di Pulau Jawa.†Disertasi : Pascasarjana, Bandung: Universitas Padjadjaran.
Atiah, Isti Nuzulul, dan Ahmad Fatoni. 2019. “Sistem Jaminan Halal: Studi Komparatif Indonesia dan Malaysia.†Syi`ar Iqtishadi : Journal of Islamic Economics, Finance and Banking 3 (2): 37–50. https://doi.org/10.35448/jiec.v3i2.6585.
Ayu Kunthi P, Dyah. 2018. “Pengaruh Atribut Wisata Halal Terhadap Loyalitas Destinasi Dengan Kepuasan Wisatawan Sebagai Variabel Pemediasi (Studi Di Pantai Syariah Banyuwangi).†Universitas Gadjah Mada. http://etd.repository.ugm.ac.id/home/detail_pencarian/166184.
Effendi, Deden, Aden Rosadi, Yoyok Prasetyo, Cucu Susilawati, dan Mohamad Athoillah. 2021. “Preparing Halal Tourism Regulations in Indonesia.†International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage 9 (1). https://doi.org/10.21427/gt5w-sy51.
emispendis.kemenag.go.id, emispendis.kemenag.go.id. 2021. “EMIS-PONPES Pondok Pesantren AL FATAH.†2021. http://emispendis.kemenag.go.id/emis_pdpontren/ponpes/detailLembaga/21bf9ca9-de99-40aa-87fe-5ba548dcc3b8/2019-2020;Genap.
Fadly, M., dan Yunita Ismail. 2019. “Analisis Faktor-Faktor Dalam Pengembangan Wisata Halal Di Kabupaten Solok.†Altasia Jurnal Pariwisata Indonesia 1 (1). https://doi.org/10.37253/altasia.v1i1.484.
Faozan, Faozan. 2021. Wawancara dengan Kiyai Faozan (Putra Kiyai Naiman keluarga dari Kiai Bandi), Rabu, 22 September 2021).
Fatkurrohman. 2017. “Developing Yogyakarta’s Halal Tourism Potential for Strengthening Islamic Economy in Indonesia.†Afkaruna: Indonesian Interdisciplinary Journal of Islamic Studies 13 (1): 1–16. https://doi.org/10.18196/afkaruna.v13i1.4200.
———. 2018. “Wisata Halal dalam Perspektif Al-Quran dan Hadist – Wisata Halal.†2018. https://wisatahalal.sv.ugm.ac.id/2018/09/05/wisata-halal-dalam-perspektif-al-quran-dan-hadist/.
Ferdiansyah, Hendry. 2020. “Pengembangan Pariwisata Halal Di Indonesia Melalui Konsep Smart Tourism.†Tornare: Journal of Sustainable and Research 2 (1): 30–34. https://doi.org/10.24198/tornare.v2i1.25831.
Fikri, Solihun. 2021. Wawancara dengan Kiai Solihun Fikri (Tokoh Masyakarat di Desa Tambakreja Kec. Lakbok), Rabu, 22 September 2021).
Gustina, Yenida, dan Novadilastri. 2019. “Potensi Wisata Halal Dalam Meningkatkan Kesejahteraan Masyarakat.†Jurnal Ilmiah Poli Bisnis, November, 121–32. https://doi.org/10.30630/jipb.11
Haerisma, Alvien Septian. 2018. “Pengembangan Pariwisata Halal Di Indonesia Tinjauan Etika Bisnis Islam.†Al-Mustashfa: Jurnal Penelitian Hukum Ekonomi Syariah 3 (2): 153–68. https://doi.org/10.24235/jm.v3i2.3679.
Hakim, Atang Abd, Uu Nurul Huda, dan Rohmanur Aziz. 2019. “Model Wisata Halal Berbasis Komunitas.†Al-Khidmat 2 (1): 14–23. https://doi.org/10.15575/jak.v2i1.4819.
Hamzana, Adrian Adi. 2018. “Pelaksanaan Standarisasi Pelayanan Pariwisata Halal Dalam Pengembangan Pariwisata Di Nusa Tenggara Barat.†Pena Justisia: Media Komunikasi Dan Kajian Hukum 17 (2). https://doi.org/10.31941/pj.v17i2.545.
Hariyanto, Oda Ignatius Besar. 2016. “Destinasi Wisata Budaya Dan Religi Di Cirebon.†Jurnal Ecodemica: Jurnal Ekonomi, Manajemen, dan Bisnis 4 (2): 214–22. https://doi.org/10.31294/jeco.v4i2.830.
Hermansyah, Dadang. 2019. “Kemeriahan Festival Layang Lakbok Art & Culture di Ciamis.†detiknews. 2019. https://news.detik.com/berita-jawa-barat/d-4725477/kemeriahan-festival-layang-lakbok-art--culture-di-ciamis.
Hisam, Ahyani, Bandi Bin, Mbah Lakbok, Ciamis, dan Hisam Ahyani. 2021. “Biografi Mbah Bandi Bin Mbah Sa’id Lakbok, Ciamis Part 1,†September.
Jensen, Michael C. 1994. “Self Interest, Altruism, Incentives, and Agency Theory.†SSRN Scholarly Paper ID 5566. Rochester, NY: Social Science Research Network. https://doi.org/10.2139/ssrn.5566.
Khairunnisah, Noni Antika. 2019. “Partisipasi Pokdarwis Dalam Pengembangan Wisata Halal Di Desa Sesaot.†JISIP (Jurnal Ilmu Sosial Dan Pendidikan) 3 (3). https://doi.org/10.36312/jisip.v3i3.1394.
Kusmawan, Ayi. 2019. “Uu: Banyak Potensi Kota Banjar yang bisa Dikembangkan.†dara.co.id (blog). 21 Februari 2019. https://www.dara.co.id/uu-banyak-potensi-kota-banjar-yang-bisa-dikembangkan.html.
Kustiani, Rini. 2020. “Ma’ruf Amin: Wisata Halal Bukan Destinasi Wisatanya Disyariahkan.†Tempo. 6 Maret 2020. https://travel.tempo.co/read/1316377/maruf-amin-wisata-halal-bukan-destinasi-wisatanya-disyariahkan.
Liputan6.com, Liputan6.com. 2021. “Sri Mulyani Sebut Industri Halal Jadi Backbone Ekonomi di Tengah Pandemi.†liputan6.com. 14 April 2021. https://www.liputan6.com/bisnis/read/4531684/sri-mulyani-sebut-industri-halal-jadi-backbone-ekonomi-di-tengah-pandemi.
Lutfiyah, Lutfiyah. 2017. “Religious Tourism in The Perspective of Kendal Society.†QIJIS (Qudus International Journal of Islamic Studies) 5 (1): 25–48. https://doi.org/10.21043/qijis.v5i1.3755.
Mahamood, Siti Fatahiyah, Amily Fikri, dan Nor Shahrul Nizam Muhamad Nor. 2018. “Modelling Grand BlueWave Hotel in Managing Challenges of Islamic Hotel Performance (IHP): An Overview of the Islamic Spirituality Instilled.†Dalam Proceedings of the 3rd International Halal Conference (INHAC 2016), disunting oleh Nurhidayah Muhammad Hashim, Nur Nafhatun Md Shariff, Siti Fatahiah Mahamood, Hanifah Musa Fathullah Harun, Mohd Solahuddin Shahruddin, dan Azri Bhari, 283–89. Singapore: Springer. https://doi.org/10.1007/978-981-10-7257-4_26.
mambaussholihinciamis.com, mambaussholihinciamis.com. 2021. “Ponpes Mambaus Sholihin – Pondok Pesantren Mambaus Sholihin.†2021. https://mambaussholihinciamis.com/.
Misno, Abdurrahman. 2018. “Analisis Praktik Pariwisata Syariah Perspektif Hukum Ekonomi Syariah.†Ad-Deenar: Jurnal Ekonomi dan Bisnis Islam 2 (02): 135–55. https://doi.org/10.30868/ad.v2i02.353.
Monika. 2020. “Prosfek Potensi Pengembangan Wisata Syariah Terhadap Pendapatan Daerah Kabupaten Martapura.†Thesis (Diploma), Universitas Islam Kalimantan Muhammad Arsyad Al-Banjari. http://eprints.uniska-bjm.ac.id/314/.
Muhlison. 2020. “‘Srawung Gayem’ Tempat Wisata Kuliner Tradisional Masyarakat Lakbok Mencoba Bertahan Ditengah Serangan Pandemi.†Realitas.Net (blog). 21 Juni 2020. https://realitas.net/srawung-gayem-tempat-wisata-kuliner-tradisional-masyarakat-lakbok/.
Mu’in, Mu’in, Sunhaji Sunhaji, dan Hayyun Hayyun. 2021. Wawancara dengan Kiai Mu’in dan Kiyai Sunhaji serta Kiyai Hayyun (Tokoh Masyakarat di Desa Tambakreja Kec. Lakbok), Rabu, 22 September 2021).
Murdaningsih, Dwi. 2017. “Pesona Pesantren Ciamis Jadi Model Pengembangan Wisata Halal.†Republika Online. 5 September 2017. https://republika.co.id/share/ovslw9368.
Naiman, Naiman. 2021. Wawancara dengan Kiai Naiman (Putra Bungsu Adik kandung Kiai Bandi), Rabu, 22 September 2021).
Noviantoro, Kurnia Maulidi, dan Achmad Zurohman. 2020. “Prospek Pariwisata Syariah (Halal Tourism): Sebuah Tantangan di Era Revolusi Industri 4.0.†Equilibrium: Jurnal Ekonomi Syariah 8 (2). https://doi.org/10.21043/equilibrium.v8i2.8160.
Nuraini, Erda, Nouvanda Hamdan Saputra, dan Lusi Kholisiah. 2019. “Potensi Dan Prospek Wisata Syariah Dalam Meningkatkan Ekonomi Daerah (Studi Kasus: Kota Bandung).†Baskara : Journal of Business and Entrepreneurship 1 (2): 93–104. https://doi.org/10.24853/baskara.1.2.93-104.
Nurhajati, Nunun. 2017. “Pembentukan Desa Wisata Pada Jalur Lingkar Wilis Kabupaten Tulungagung (Studi Di Desa Gambiran Kecamatan Pagerwojo Kabupaten Tulungagung).†Jurnal Publiciana 10 (1): 1–22.
Nursetiawan, Irfan, dan Regi Refian Garis. 2019. “Identifikasi Potensi Desa Wisata Di Kabupaten Ciamis Berbasis Community Based Tourism.†Dinamika : Jurnal Ilmiah Ilmu Administrasi Negara 6 (4): 339–49. https://doi.org/10.25157/dinamika.v6i4.3071.
Pryanka (Rep), Adinda, dan Ichsan Emrald Alamsyah (Red). 2018. “Standardisasi Kawasan Industri Halal Selesai Akhir 2018.†Republika Online. 21 Oktober 2018. https://republika.co.id/share/pgxv5h349.
Ramadhany, Fitratun, dan Ahmad Ajib Ridlwan. 2018. “Implikasi Pariwisata Syariah Terhadap Peningkatan Pendapatan Dan Kesejahteraan Masyarakat.†Muslim Heritage 3 (1): 157–76. https://doi.org/10.21154/muslimheritage.v3i1.1303.
Rimet. 2019. “Strategi Pengembangan Wisata Syariah Di Sumatera Barat : Analisis Swot (Strength, Weakness, Opportunity, Threath.†Syarikat: Jurnal Rumpun Ekonomi Syariah 2 (1): 50–61. https://doi.org/10.25299/syarikat.2019.vol2(1).3702.
Sakirah, Sakirah, Syarifuddin Syarifuddin, Hisam Ahyani, Memet Slamet, Rahmatul Huda, Riyan Andni, Parman Komarudin, dkk. 2021. Pengantar bisnis islam. Widina Bhakti Persada Bandung. https://repository.penerbitwidina.com/publications/347004/.
Samori, Zakiah, Nor Zafir Md. Salleh, dan Mohammad Mahyuddin Khalid. 2016. “Current trends on halal tourism: cases on selected Asian countries.†Tourism Management Perspectives 19: 131–36.
Samsuduha. 2020. “Wisata Halal Sebagai Implementasi Konsep Ekonomi Syariah.†Al-Tafaqquh: Journal of Islamic Law 1 (1): 20–30. https://doi.org/10.33096/altafaqquh.v1i1.13.
Santoso, Hadi, dan Adi Hidayat Argubi. 2019. “Pengembangan Wisata Berbasis Syariah (Halal Tourism) Di Kota Bima.†Sadar Wisata: Jurnal Pariwisata 2 (1): 40–55. https://doi.org/10.32528/sw.v2i1.1824.
Santoso, Lukman, dan Yutisa Tri Cahyani. 2020. “Pengaturan Wisata Halal Untuk Pembangunan Daerah: Transformasi Industri Halal Di Era Disrupsi.†Supremasi Hukum: Jurnal Kajian Ilmu Hukum 9 (1): 57–75.
Satriana, Eka Dewi, dan Hayuun Durrotul Faridah. 2018. “Halal tourism: development, chance and challenge.†Journal of halal product and research (JPHR) 1 (2): 32–43. https://doi.org/10.20473/jhpr.vol.1-issue.2.32-43.
Sidik, Nur. 2021. Wawancara dengan Bapak Nur Sidik (Kepala Desa Tambakreja, Kec. Lakbok), Rabu, 22 September 2021).
Sina, Nesa Ibnu, dan Muchamad Zaenuri. 2021. “Pengembangan Objek Pariwisata Halal Melalui Sumber Daya Manusia.†Jurnal Pemerintahan Dan Kebijakan (JPK) 2 (2): 81–101. https://doi.org/10.18196/jpk.v2i2.12610.
Sugianto, Danang. 2020. “Sebut Pariwisata Booming 2021, Jokowi yakin Corona Hilang Akhir 2020.†detikfinance. 2020. https://finance.detik.com/berita-ekonomi-bisnis/d-4980219/sebut-pariwisata-booming-2021-jokowi-yakin-corona-hilang-akhir-2020.
Suradin, Muhammad. 2018. “Halal Tourism Promotion in Indonesia: An Analysis on Official Destination Websites.†Journal of Indonesian Tourism and Development Studies 6 (3): 143–58.
Surur, Fadhil. 2020. Wisata Halal: Konsep dan Aplikasi. Makassar: Alauddin University Press. http://repositori.uin-alauddin.ac.id/17881/.
Suyitno. 2016. Pengantar Pariwisata. Malang: Kitto Book.
Winarti, Oktifani. 2017. “Halal Tourism in Indonesia: Does It Attract Only Muslim Tourists?†Jurnal Studi Komunikasi 1 (3): 232–39. https://doi.org/10.25139/jsk.v1i3.139.
www.kodesjabar.com, www.kodesjabar.com. 2021. “Kolam Renang D’i Jimat, Destinasi Wisata Keluarga di Lakbok Ciamis | Kodes Jabar.†2021. https://www.kodesjabar.com/2021/07/kolam-renang-di-jimat-lakbok-ciamis.html.
www.wartatani.co. 2021. “Pemerintah Dorong Peningkatan Produk Halal dan Pemberdayaan UMKM.†7 April 2021. https://www.wartatani.co/6833/headline/pemerintah-dorong-peningkatan-produk-halal-dan-pemberdayaan-umkm/.
Yuliaty, Tetty. 2020. “Model Wisata Halal Sustainable Di Indonesia.†Doctoral, Universitas Islam Negeri Sumatera Utara. http://repository.uinsu.ac.id/9075/.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Open Access
Journal Al-Khidmat is a national peer-reviewed and open access journal that publishes significant and important research from all area of Community Engagement.
This journal provides immediate open access to its content that making research published in this journal freely available to the public that supports a greater exchange of knowledge.
Copyright
Submission of a manuscript implies that the submitted work has not been published before (except as part of a thesis or report, or abstract); that it is not under consideration for publication elsewhere; that its publication has been approved by all co-authors. If and when the manuscript is accepted for publication, the author(s) still hold the copyright and retain publishing rights without restrictions. Authors or others are allowed to multiply the article as long as not for commercial purposes. For the new invention, authors are suggested to manage its patent before published.Â
Disclaimer
No responsibility is assumed by publisher and co-publishers, nor by the editors for any injury and/or damage to persons or property as a result of any actual or alleged libelous statements, infringement of intellectual property or privacy rights, or products liability, whether resulting from negligence or otherwise, or from any use or operation of any ideas, instructions, procedures, products or methods contained in the material therein.